Beleidsparticipatie, hoe het wel werkt

Hoe het allemaal begon

Om dit goed te begrijpen moeten we terug naar tweede helft jaren tachtig.
Het idee ontstond om mensen te laten participeren aan beleid binnen verschillende sectoren, dit zowel op lokaal als bovenlokaal niveau. Zoals veelal was de jeugdsector de proeftuin met het ontstaan van de lokale jeugdraden. 

Zelf stond ik destijds mee aan de wieg van de lokale Jeugdraad in mijn gemeente De Pinte. Ik was groepsleiding van onze lokale Chiro, dus logisch dat ook wij afgevaardigd waren. Samen met de verantwoordelijken van andere jeugdorganisaties binnen onze gemeente staken we de  koppen bijeen voor een stevige oefening. Hoe zouden we 700.000 Belgische frank goed verdelen over de jeugdwerkinitiatieven. We mochten mee de reglementen schrijven om de centen te verdelen, om lokale jeugdwerk klemtonen te leggen, om te bepalen hoe we afvaardiging zagen, … Zeer boeiende tijden, met zeer veel dank aangenomen en keihard aan gewerkt. We waren als groepsleiding van jeugdverenigingen immers expert in jeugdwerk. Juist.

In het verleden konden we ook al participeren aan bovenlokale participatiestructuren binnen de Chiro. Veel denkwerk dus.

En zo installeerden zich de cultuur en structuur dat experten de koppen bijeen steken over allerlei materies. Gretig werd er gediscussieerd en soms gelobbyd voor een plaatsje en een stem rond de tafel . Want daar gebeurde het, daar kwamen experten bijeen die het beleid inkleurden. Fantastisch toch hoe we hierin een plaats kregen. Ons eigen Chirolokaal, het gemeentehuis in De Pinte, het verbond of het gewest, Gent, Brussel. Geen verplaatsing was ons te ver, geen thema waar we niet over konden mee redeneren. Jeugd-, cultuur, socio-cultureel, sport, senioren, noem maar op. Herkenbare lijnen en ontwikkelingen in de beleidsvoerende structuren. Je moest op de juiste stoel verkozen worden.

"Op zich geen probleem, ware het niet dat de tijden niet een beetje zijn veranderd, maar echt grondig zijn veranderd."

Vele besturen en koepels teren nog steeds op deze principes. Op zich geen probleem, ware het niet dat de tijden niet een beetje zijn veranderd, maar echt grondig zijn veranderd.

Vandaag

De gretigheid, de goesting en de tijd om op alle niveaus mee te gaan redeneren is langzaam weggeëbd en bereikt op vele plaatsen zijn dieptepunt. Geen kandidaten meer om lege plaatsen op te vullen in lokale en bovenlokale commissies, besturen, stuurgroepen. 

20 jaar terug was al duidelijk dat er verval zat op deze modellen. Een particpatiebeweging werd in gang gezet, mensen werden bijeen gebracht, beluisterd, er werden enquêtes en bevragingen op touw gezet, er werd geschakeld. Forumdagen, Grote en Kleine Congressen, Vrijwilligerspanels werden ontwikkeld om de stem van de basis toch goed te capteren. Alle goede bedoelingen ten spijt, ook deze consultatie beweging - zoals we ze liever noemen - is op zijn retour op vele plaatsen.

Waarom spuien mensen hun mening via allerlei social media kanalen en komen ze niet mee rond de tafel zitten vroeg iemand me enkele maanden terug. Dat is de hamvraag.

Mensen willen zinvolheid ervaren binnen wat ze doen, én ze willen zich competent voelen.
Mensen zijn zeker bereid hun kennis in te zetten waar zinvol en nodig, mensen zijn zeker bereid mee te redeneren, maar niet meer in structuren van de jaren ‘80, ‘90 of 2000.

"Wil je kansen pakken, dan moeten we zeer wendbaar zijn en een steeds bredere kijk en dito competenties hebben."

Sinds 30 jaar is er een razendsnelle evolutie in alles wat we doen en kunnen doen. 
Het wereldwijde web en de online omgeving biedt enorm veel kansen om ons beter te organiseren, beter te connecteren, beter te communiceren,...  We ontwikkelen steeds sneller, we weten steeds meer, we kunnen steeds meer, dus we moeten ook steeds meer kennen. Wil je kansen pakken, dan moeten we zeer wendbaar zijn en een steeds bredere kijk en dito competenties hebben.

Als lid van de jeugdraad kon ik nog in erg veel zaken mee zijn, op basis van mijn toewijding voelde ik mij competent in wat ik deed en moest beredeneren. De vaste groep mensen nam beslissingen met kennis van zaken. De vast groep mensen van nu kan niet meer met kennis van zaken beslissingen nemen in beleidsorganen gezien de breedheid van kennis niet meer te capteren is binnen één of enkele personen. 

En wat vandaag de tools zijn, dat zijn over enkele jaren hoogstwaarschijnlijk andere. Een brede achterban beluisteren om al hun inzichten dan door de Romeinse duim omhoog of omlaag te laten waarderen volstaat ook niet meer om mensen betrokkenheid en zinvolheid te laten ervaren.

Daar waar vaste groepen mensen beleid blijven maken, daar ontstaat gedateerdheid in beleidsvoering. Enkele individuen samen kunnen niet meer in alles mee zijn. Mensen in vaste afvaardigingsmodellen doen meer dan ooit keihard hun best, maar ze belopen het niet meer.
 

En net deze -gedateerde- structuren botsen tegen de behoefte van mensen vandaag om zich competent te voelen en zinvolheid te ervaren. Mensen gaan de bestaande beleidsvoering dan ook in vraag stellen en nog al eens keert ‘de basis’, de club, de vereniging zich tegen de koepel, net als meer en meer burgers zich keren tegen de politiek.

"De vast groep mensen van nu kan niet meer met kennis van zaken beslissingen nemen in beleidsorganen gezien de breedheid van kennis niet meer te capteren is binnen één of enkele personen."

We moeten dus naar een nieuw discours. Wanneer we zaken goed bekijken dan keren mensen zich dus niet tegen mensen, mensen keren zich tegen de gedateerde systemen.
Toekomstgerichte beleidsvoering brengt de brede consultatielijn in contact met de beleidsvoerende lijn, daar ontstaat de beweging naar beleidsparticipatie.

Vanuit Hitch blijven we geloven we in een kleine vast kern die beleid voert, de besturen. Zij blijven nodig om de cohesie te orkestreren tussen verschillende cellen. Vanuit Hitch geloven we in een cellenmodel waar splinterexpertise wordt samengebracht. Cellen waar mensen op thema, tijdelijk en ad hoc bijeenkomen rond een uitdaging waarin ze competent zijn op basis van will en skill. Cellen waar mensen persoonlijk worden gevraagd om mee invulling te geven aan het beleid rond een specifiek thema. Cellen waar je niet enkel je mening geeft, maar mandaat krijgt om -binnen een vooraf bepaald kader- invulling en vorm te geven aan bepaalde thematische uitdagingen en opportuniteiten.

Het aansluiten op een dergelijke cel hoeft niet via een getrapte structuur. Ze ontstaat daar waar we mensen hun kennis durven zien en valoriseren, los van een zwaar en log beleidsvoerend mandaat waarbij je plots expert in alles moet worden. Zulke deskundige mensen lopen in grote getale in jullie achterban, in jullie gemeente of stad.

"Vanuit Hitch geloven we in een cellenmodel waar splinterexpertise wordt samengebracht."

Mensen met een gedeelde passie en drive bijeenbrengen mét mandaat, dit afgelijnd in tijd en thema, dat is wat Hitch verstaat onder beleidsparticipatie.  Dit is wat we vorm geven in de vierde pijler van ons nieuw discours.

Zij die hiervoor durven kiezen oogsten wendbaarheid, oogsten de ervaring mee te zijn met hun tijd, oogsten een achterban die zich associeert met de koepel, de federatie, het bestuur. Zij die hiervoor kiezen voelen dat je makkelijker 30 mensen vindt om mee te denken en te werken dan 3 mensen.